Met hoge energiekosten en intense, vaak oneerlijke, wereldwijde concurrentie hebben onze industrieën dringend ondersteuning nodig. Deze Deal positioneert decarbonisatie als een krachtige motor voor groei binnen de Europese industrieën. Het biedt bedrijven en investeerders zekerheid en voorspelbaarheid dat Europa vastbesloten blijft om tegen 2050 een CO₂-neutrale economie te worden.
Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, verklaarde:
"Europa is niet alleen een continent van industriële innovatie, maar ook een continent van industriële productie. Echter, de vraag naar schone producten is afgenomen en sommige investeringen zijn naar andere regio’s verplaatst. We weten dat er nog te veel obstakels zijn voor onze Europese bedrijven, van hoge energieprijzen tot buitensporige regelgeving. De Clean Industrial Deal is bedoeld om deze barrières weg te nemen en een duidelijke zakelijke case voor Europa te maken.”
Daarnaast onderneemt de Commissie acties om de regelgeving efficiënter te maken en bureaucratische obstakels voor bedrijven te verminderen. De maatregelen zijn het resultaat van een actieve dialoog met industriële leiders, sociale partners en het maatschappelijk middenveld in het kader van de Antwerp Declaration for a European Industrial Deal en de Clean Transition Dialogues van de Europese Commissie.
Een bedrijfsplan voor decarbonisatie, re-industrialisatie en innovatie
De Clean Industrial Deal richt zich voornamelijk op twee sterk verbonden sectoren:
i) Energie-intensieve industrieën die dringende ondersteuning nodig hebben bij de overstap naar decarbonisatie en elektrificatie. Deze sector kampt met hoge energiekosten, oneerlijke wereldwijde concurrentie en complexe regelgeving die het concurrentievermogen aantasten.
ii) Clean Tech, dat essentieel is voor toekomstig concurrentievermogen en groei, evenals voor de industriële transformatie. Circulariteit speelt hierbij een centrale rol, zodat Europa optimaal gebruik maakt van zijn beperkte grondstoffen en de afhankelijkheid van derde landen voor kritieke materialen vermindert.
De Deal omvat maatregelen ter versterking van de gehele waardeketen en biedt een raamwerk voor sectorspecifieke acties. In maart zal de Commissie een actieplan voor de auto-industrie presenteren, gevolgd door een actieplan voor staal en metalen in het voorjaar. Verdere gerichte maatregelen worden voorbereid voor de chemische sector en de clean tech-industrie.
De vandaag gepresenteerde strategie biedt bedrijven een reeks groeimogelijkheden binnen de EU:
Lagere energiekosten
Betaalbare energie vormt de basis van concurrentievermogen. Daarom heeft de Commissie vandaag een Actieplan Betaalbare Energie aangenomen, dat energierekeningen voor industrieën, bedrijven en huishoudens verlaagt. Het plan versnelt de uitrol van schone energie, stimuleert elektrificatie, voltooit de interne energiemarkt met fysieke interconnecties en verhoogt de energie-efficiëntie, terwijl de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen wordt verminderd.
Stimuleren van de vraag naar schone producten
De Industrial Decarbonisation Accelerator Act zal de vraag naar in de EU geproduceerde schone producten vergroten door duurzaamheid, veerkracht en de oorsprong "Made in Europe" als criteria op te nemen in publieke en private aanbestedingen. In 2026 zal de Commissie een herziening van het Kader voor Overheidsopdrachten doorvoeren om deze criteria toe te voegen aan strategische sectoren.
Daarnaast wordt een vrijwillig CO₂-intensiteitslabel voor industriële producten geïntroduceerd, te beginnen met staal in 2025, gevolgd door cement. De Commissie zal koolstofboekhoudmethoden vereenvoudigen en harmoniseren, zodat fabrikanten kunnen profiteren van hun inspanningen op het gebied van decarbonisatie.
Financiering van de clean transition
Op korte termijn zal de Clean Industrial Deal meer dan €100 miljard mobiliseren ter ondersteuning van in de EU gemaakte schone productie. Dit omvat een extra €1 miljard aan garanties onder het huidige Meerjarig Financieel Kader.
De Commissie zal:
- Een nieuw Clean Industrial Deal State Aid Framework aannemen, waarmee staatssteunmaatregelen voor de uitrol van hernieuwbare energie, industriële decarbonisatie en de productiecapaciteit van clean tech eenvoudiger en sneller kunnen worden goedgekeurd.
- Het Innovatiefonds versterken en een Industrieel Decarbonisatiebank voorstellen, met als doel €100 miljard aan financiering te verzamelen via bestaande fondsen, ETS-inkomsten en een herziening van InvestEU.
- De InvestEU-verordening aanpassen om de risicodragende capaciteit van InvestEU te vergroten en tot €50 miljard aan extra investeringen in clean tech, schone mobiliteit en afvalvermindering te mobiliseren.
De Europese Investeringsbank (EIB) zal daarnaast nieuwe financieringsinstrumenten lanceren, waaronder i) een ‘Grids manufacturing package’ ter ondersteuning van producenten van netcomponenten. ii) Een gezamenlijk Europees Commissie-EIB pilotprogramma voor garanties op Power Purchase Agreements (PPA’s) voor MKB en energie-intensieve industrieën. iii) Een CleanTech Garantie Faciliteit onder het Tech EU-programma, ondersteund door InvestEU.
Circulariteit en toegang tot grondstoffen
Kritieke grondstoffen zijn essentieel voor de Europese industrie. De EU moet daarom de toegang tot deze materialen veiligstellen en de afhankelijkheid van onbetrouwbare leveranciers verminderen. Tegelijkertijd helpt circulariteit de beperkte middelen van de EU optimaal te benutten. De Commissie zal daarom:
- Een mechanisme opzetten waarmee Europese bedrijven gezamenlijk vraag naar kritieke grondstoffen kunnen bundelen.
- Een EU Critical Raw Material Centre oprichten om grondstoffen namens geïnteresseerde bedrijven collectief in te kopen, waardoor betere prijs- en leveringsvoorwaarden worden bedongen.
- In 2026 een Circular Economy Act aannemen om de circulaire transitie te versnellen, afhankelijkheden te verminderen en hoogwaardige banen te creëren. Het doel is om tegen 2030 24% van de materialen circulair te maken.
Een mondiale aanpak
De EU heeft betrouwbare wereldwijde partners nodig. Naast bestaande en nieuwe handelsakkoorden zal de Commissie binnenkort de eerste Clean Trade and Investment Partnerships lanceren, die de toeleveringsketens diversifiëren en eerlijke handel stimuleren. Tegelijkertijd zal de EU haar industrieën beschermen tegen oneerlijke concurrentie via handelsverdedigingsmaatregelen en een versterkte Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM).
Toegang tot een gekwalificeerde arbeidsmarkt
De transitie van onze industrie vereist gekwalificeerd personeel en toptalent. De Commissie zal een Unie van Vaardigheden oprichten om te investeren in werknemers en hun vaardigheden te ontwikkelen. Met tot €90 miljoen uit Erasmus+ zal de Deal sectorale vaardigheden in strategische industrieën versterken.
Achtergrond
In haar beleidsrichtlijnen (2024-2029) kondigde voorzitter Ursula von der Leyen aan dat de Clean Industrial Deal binnen de eerste 100 dagen van de nieuwe Commissie als prioriteit zou worden gerealiseerd om het concurrentievermogen en de welvaart in de EU te waarborgen.
De Clean Industrial Deal is gebaseerd op actieve betrokkenheid van industriële leiders, sociale partners en het maatschappelijk middenveld via de Antwerp Declaration en de Clean Transition Dialogues.
